Munzur festivalinde ‘Horasan’dan Dêrsim’e, Dêrsim’den Horasana’ paneli – MA SON DAKİKA

Dêrsim Belediyesi ve Dêrsim Dernekleri Federasyonu (DEDEF) tarafından düzenlenen 22’nci Munzur Kültür ve Doğa Festivali “Horasan’dan Dêrsim’e, Dêrsim’den Horasan’a” başlıklı panelle devam etti. Panele, Dêrsim Belediye Eşbaşkanı Birsen Orhan, Cevdet Konak, Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Dersim Milletvekili Ayten Kordu, Demokratik Alevi Dernekleri (DAD) Eş Genel Başkanları Kadriye Doğan ve Zeynel Kete’nin yanı sıra çok sayıda sivil toplum örgütü ile yurttaş katıldı. Moderatörlüğünü Nesimi Aday’ın yaptığı panele, yazarlar Yalçın Çakmak ve Selim Temo konuşmacı olarak katıldı. 

 

GÖÇLERİ ANLATTI

 

İlk olarak söz alan Selim Temo, Horasan’a dair kişisel yaşamını anlattı. “Benim dikkatimi kışkırtan şey saklanan şeydir” diyen Temo, “yağmalanmış” tarihi bulmaya çalıştıklarını kaydetti. Dêrsim Horasan’dan bahsederken birkaç göçten bahsedilebileceğini belirten Temo, Horasan’da toplamda 2 milyona yakın nüfusun olduğunu kaydetti. Temo, muhtelif tarihlerde gerçekleşen bu göçlerin Çemişgezek denilen Dêrsim, Meletî, Mereş, Sêmsur bölgesinden gerçekleştiğini aktardı. Horasan’da yaşayan Kürtlerle Dêrsim Kürtleri arasında kültürel ve inançsal hemen hemen hiçbir fark olmadığını sözlerine ekleyen Temo, “Aynı aşiretlerin kolları orada da var. Diyelim ki Baxtiyar, Kureyşan, Milan aşiretlerin yerleşkeleri Horasan’da mevcut. Ayrıca sadece Alevi Kürtler Horasan’a göç etmemiş. Ben Êlih’li Sünni Kürt olarak, bu hikayelerle büyüdüm. Demem o ki Sünni Kürtler de o bölgeye göç etmiştir. Kürt aşiretleri İran, Osmanlı savaşları süreçlerinde de çok kez tampon bölgelere yerleştirilmişlerdir” aktarımlarında bulundu.

 

Yalçın Çakmak, Horasan’a dair çalışmalarına “Siz hiçbir Alevi kaynağında Horasan’dan toplu bir göç ile gelindiğini gördünüz mü? Anadolu’ya geldiği iddia edilen kimdi ya da kimlerdi? Geldilerse neden geldiler? Onları burada bekleyen şey neydi ya da ne maksatla geldiler?” sorularını sorarak başladığını kaydetti. Horasan’a dair tarihi aktarımlarda bulunan Çakmak, bin 600’lü yıllara kadar Çemişgezek olarak adlandırılan Dêrsim’e dair “Çemişgezek Xarpêt, Meletî, Erzincan ve Dêrsim’i kapsayan bir alan” dedi. 16’ncı yüzyıldan sonra Anadolu’da göçlerin yaşandığını sözlerine ekleyen Çakmak, bu göçlerin hem Osmanlı Devleti’nin yakın takibi içerisinde hem de İran Şah’ın takibi altında olduğunu kaydetti. İran Şahı Şah İsmail’in “Kayı” isimli bir kola “Sakın büyük parçalar halinde gelmeyin, Osmanlı’nın dikkatini çekmeyin. Ben size talimat verdiğim zaman gelin” emri verdiğini aktaran çakmak, “Çünkü Osmanlı bu nüfusun oraya geçmesini istemiyor. Bunun yanı sıra Anadolu’dan yine İran’a gitmek isteyenler var. Tarihle olan ilişkimizi hep bugün ki algımız üzerinden inşa ettiğimiz için tarihle olan ilişkimizi sanki hiç değişmemiş gibi okuyoruz. Bugün Beziki aşireti 16’ncı yüzyılda Pazukiler. Pazuki aşireti kızılbaş bir aşiret. Bunlar savaş koşullarından ötürü artık burada duramayacaklarını anlayınca İran’a doğru harekete geçiyorlar. Pazuki aşireti bir devletin kontrolü altına giriyor. Bunlar İran’a giderken yakalanıyor. O aşiretin dönüşümünden bahsediyor. Kızılbaş nitelendirilmesi erken dönem inancın kendisini tanımlayan bir kavram olmakla birlikte Sünnilerin kendisine de yakıştırılan bir kavram. Kaynakların kendisi bize bir şey anlatır. Ama bu kaynakların kendisi anlattıkları kadar anlatmadıkları da vardır” aktarımlarında bulundu. 

 

‘AŞİRETLER ANADOLUYA YAYILDI’

 

16’ın yüzyıldan sonra Horasan’dan Dêrsim’e doğru bir gelişe dair bilgi sahibi olmadığını belirten Çakmak, “Geliş üzerinde farklı alanlara dağılmış olabilirler. 18’inci yüzyılda Osmanlı Devleti bu aşiretleri parçalamak istiyor. Aşiretler Anadolu’ya dağılmaya başlıyorlar. Tarihi özgün bir perspektifle okumaya çalıştığımızda oradan bir şey çıkmıyor. Bugün bir aşiretin daha önce de aynı yerde yaşadığını iddia edemeyiz. Dêrsim’de iki büyük kol var. Doğu ve Bati Dêrsim aşiretleri var. Doğu Dêrsim aşiretlerinin Meletî’den büyük bir sökümle geldiklerini biliyoruz. Peki diğer aşiretler nereden geldi? Osmanlı belgelerinde bunların hepsinin Meletî’den geldiği belirtiliyor” şeklinde konuştu. 

 

Moderötör Nesimi Aday da son olarak, resmi ideolojinin yüz yıllık “yalan” tarihinin araştırmacıların çalışmalarıyla çürütüldüğünü söyleyerek, “Horasan Kürtleri artık Kurdistan’daki Kürtlerle ilişki içerisinde siyasal, politik ve kültürel bir birliktelik kurmaktalar. Bu bağlamda resmi ideolojinin yalan yanlış tarihi çökmüştür” dedi.  

 

Festival, “İrademe dokunma yürüyüşü” ile devam edecek.