Ayasofya Kilisesi İçinde Hangi Mozaikler Var

…..”Tarihin En Uzun Şiiri Ayasofya” adlı bir de kitabı bulunan Bornovalı, 6’ncı yüzyılda inşa edilen Ayasofya’nın içinde ilk andan itibaren görkemli altın fonlu mozaiklerin olduğunu ve ilk dönemlerinde 16 bin metrekarelik yüzeyin de mozaiklerle bezenmiş olduğunu söyledi.

Bornovalı, “İlk mozaiklerin figürlü olmadığı düşünülüyor. Eğer böyleyse bile 726 ile 843 yılları arasındaki ‘ikonoklast dönem’ olarak bilinen imgelere düşmanlık yaşanan bu dönemde bunların tahrip edilmiş olması şaşırtıcı olmayacak. Dolayısıyla bugün gözlemlediğimiz ve Hristiyanlık için kutsal insan figürlerinin bulunduğu mozaiklerin en erkeninin 867 yılında yapıldığını düşünüyoruz” dedi. …..

Bununla birlikte 18’inci yüzyıla gelindiğinde, yapılan restorasyon çalışmaları sırasında bu mozaiklerin yer almadığı görülüyor. Bornovalı bunun olası nedenlerini şöyle sıraladı:

“Bunun nedeni mozaiklerin doğası gereği çok dayanıklı malzemeler olmaması. Bir sıva tabakasının üzerine yapıştırılıyor ve bir deprem sırasında bu sıvanın binadan ayrılması durumunda yerle bir oluyor. Dolayısıyla böyle bir olayda bir kısmı düşmüş ya da dökülmüştür.”

Bornovalı, Osmanlı döneminde yapının hasar görmesinin ardından tamiri sırasında duvarların bütününe sıva çekildiğini ve böylece tahrip olan mozaiklerin de kaplandığını vurguladı.

Mozaikler, 1847 yılında Gaspare ve Giuseppe Fossati kardeşlerin Sultan Abdülmecid’in talimatıyla yaptıkları çalışma sırasında yeniden açıldı. Ancak üstleri tekrar kapatıldı.

1931 ile 1949 yılları arasında yapılan çalışmalarla yerleri bilinen mozaiklerin üstleri tekrar açıldı.

Ayasofya’daki başlıca mozaikler hangileri?

Bornovalı, Ayasofya içerisinde yer alan bazı önemli mozaikleri ise şöyle anlattı

• “Meryem Ana ve Çocuk İsa: Ayasofya’daki en merkezi durumda olan, göze çarpan mozaik. Apsis (Kiliselerde doğuyu gösteren kısım) adlı bölümde yer alıyor. 867 yılında verilen vaazla, bu mozaiğin ikonoklast dönemin bitiminden hemen sonra yapıldığı anlaşılıyor. Zor bir yüzey ve yapımında teknik güçlükler yaşanmış olması muhtemel.”

• “Diesis: Yakarış anlamına geliyor ama aslında Türkçe ‘şefaat’ demek en doğrusu olur. Bizans sanatının en üst düzeyi. Çok geniş kapsamlı bir mahşer kompozisyonunun özeti niteliğinde. Ortada Hz. İsa var ve iki yanında Hz. Meryem ile Hz. Yahya duruyor. İnsanlığın kurtulması için Hz. İsa’ya en yakın iki kişi yakarıyor ve aracılık etmesini istiyor.”

• “İmparator Mozaikleri: Bunlar Bizans İmparatorları hakkında tarihi ve giyim-kuşam gibi konuları tahmin etmek için önemli belge niteliği taşıyor. Bir mozaikte Bizans İmparatoru VI. Leon, bir tahtın üzerine oturmuş Hz. İsa’nın önünde secde ediyor. Bir diğer mozaikte de Hz. İsa, Hz. Meryem’in kucağında tasvir edilmiş ve solda elindeki Ayasofya maketini sunan İmparator Justinianos, sağda ise İstanbul maketini tutan İmparator I.Konstantinos dururken görülüyor.”

• “Seraphim Melekler: Ayasofya’nın kubbesini destekleyen ve dört kemer üzerinde durmasını sağlayan, üçgene yakın ama eğrisel düzlemlerde yer alıyorlar. Bir nevi yeryüzü ile gökyüzünün buluştuğu bu noktada göksel sayılabilecek ama kutsal saymadıkları melek tasvirleri yer alıyor. Her meleğin altışar kanadı var ve aşağıdan baktığımızda genel boyutlarına göre yüzlerinin küçük olduğu görülüyor. Bu dört melekten ikisi dökülmüş, diğer ikisi ise orijinal. Birinin yüzü 2010 yılında açıldı.” …

BBC Türkçe servisinden kısaltılarak alınmıştır

Haber : İrem Köker & Neyran Elden / BBC Türkçe

Kaynak: BBC Türkçe